Anno Domini 2021

115 jaar geleden was het ook al gevaarlijk op de openbare wegen: “Aalter - Een persoon van Cruyshautem heeft met zynen motocycle den velocipedist De Keyser, van Vynckt, overreden en zelf kneuzingen bekomen. De Keyzer zal misschien zijn oog kwijt zijn. Zij reden naar de koers te Beernem.” (Het Nieuws van den Dag - 06.06.1906).

De Stichting Veranneman was een internationaal centrum voor moderne beeldende kunst. Het museum werd in 1974 op een heuvelrug tussen Nokere en Kruishoutem geopend. U kon er werken bewonderen van o.a. Appel, Landuyt, De Kooning, Permeke, Christo, Minne, Vasarely, Wünderlich, Botero, Dali, Picasso, Raveel, enz … Emiel Veranneman was een neef van Constant Permeke. Hij studeerde architectuur aan Sint-Lucas te Gent en binnenhuisarchitectuur aan het Hoger Instituut ter Kameren te Brussel. Hij was meubelontwerper, kunstverzamelaar en -handelaar. Hij vestigde zich in 1957 te Kruishoutem, waar hij in 2003 overleed.

Links: het echtpaar Veranneman in 1974 bij de bouw van het museum (copyright: ‘Emiel Veranneman. 50 jaar meubelcreaties.’, uitgave Gemeentekrediet, 1994). Rechts: het actuele SONS-museum (copyright website gemeente Kruisem).

De site werd overgenomen door Dirk Vanderschueren (van Group Cortina) en gerenoveerd tot het schoenenmuseum ‘SONS’, ‘Shoes or no shoes’, dat de deuren opende in de zomer van 2009. De bezoeker kan er schoenen, laarzen, sandalen e.d. bewonderen van de meest diverse etnische culturen en volkeren, gaande van de eerste geschoeide voetstappen van de mens (12.000 jaren oud ) tot heden. Ook schoenen van beroemdheden (Michael Jackson, Liza Minelli, Geri Halliway, alias Ginger Spice Girl) en van internationale artiesten (o.a. Panamarenko) die er op vraag van SONS een artistieke touch aan gaven, kregen er een plaats.

Een bezoek aan dit uniek museum is een must. Voor een kennismakingsfilmpje, zie: https://focus-wtv.cdn01.rambla.be/Tsbbc/TLgQF6tTc_or_720.mp4. Gezien corona is reservatie noodzakelijk. Zie: www.shoesornoshoes.com.

Godefroid Boulez (1749-1829) woonde als burgemeester van Waregem in een statige herenwoning in de (huidige) Stormestraat. Generatiegenoot Alphonse Baut de Rasmon (1756-1833) woonde als burgemeester van Wannegem-Lede in het kasteel dat hij er in 1785-1786 had laten bouwen. Wellicht kenden beide heren van stand elkaar vanuit hun bestuurlijke functie. Zekerheid hierover is er niet.

Links: voorgevel kasteel Wannegem-Lede. Rechts: detail - Baron Baut de Rasmon met één van zijn werklieden (copyright foto’s Hugo Maertens).

Notaris Ferdinand Storme (1780-1860), schoonzoon van Boulez, die hem tevens opvolgde als Waregems burgemeester, betrok in 1813 de patriciërswoning. Het was wellicht Storme die het herenhuis liet renoveren en in zijn kabinet wandschilderingen liet aanbrengen. De datering laat zich situeren vóór 1825. Dergelijke muurdecoratie was een modeverschijnsel in de 19^de eeuw, ook in Kruishoutem overigens (dekenij Kruishoutem, pastorie Lozer en herenhoeve ’t Kleinhof in Wannegem-Lede - deze drie evenwel van iets later, medio 19^de eeuw). Welke connectie notaris Storme met Baut de Rasmon had, blijft onduidelijk. Had Storme met zijn schoonvader het kasteel te Wannegem-Lede bezocht en was hij dermate onder de indruk dat hij het als motief koos voor het ornament van zijn notarispraktijk? Wie was trouwens de kunstenaar? Het blijven vraagtekens.

Links: achtergevel van het kasteel van Wannegem-Lede met het kasteelpark, afglooiend naar de eengemaakte vijver met eilandtempeltje. Rechts: detail boottochtje op de vijver (copyright foto’s Hugo Maertens).

Het herenhuis in de Stormestraat te Waregem ging in 1991 onder de sloophamer voor een commercieel pand. De wandschilderingen werden verwijderd, geconserveerd en gerestaureerd in de Antwerpse academie. Sinds 1993 zijn ze in beheer van de Koning Boudewijnstichting. Navraag in maart 2021 te Waregem leidde tot de verrassende vaststelling dat niemand er weet wat er sindsdien is gebeurd met dit historisch erfgoed.

De Kruisembon zag als betaalmiddel het daglicht op Allerheiligen 2014. Sinds 1 september 2020 heeft hij de vorm van een bankkaart. U kan deze on line aankopen op de gemeentelijke website. De lokale handelaars ontwaarden via een webapplicatie de bon, bezorgen ze bij de gemeentelijke administratie en worden binnen de week uitbetaald.

Hiermee werd echter ‘het warm water niet uitgevonden’. Dergelijke betaalsystemen bij de lokale middenstand waren reeds in zwang tijdens de Eerste Wereldoorlog. Doordat de meeste burgers toen hun metalen muntjes in een sok onder de matras hielden - een halve frank was van zilver gemaakt - en omdat ze dachten dat de munten in waarde zouden stijgen, ontstond er een tekort aan klein geld.

Cruyshautemse geldbonnen uitgegeven na beslissing van de gemeenteraad van 19 november 1914, respectievelijk van één, twee en vijf franken. De bon van één frank is gehandtekend, maar heeft geen validatie door het hemeentebestuur (stempel 'terugbetaald'). Dit duidt erop dat de bon niet in omloop is gekomen (archief Hultheim).

Sommige gemeenten zoals Cruyshautem losten dit op door papieren noodgeld te laten drukken, ook toen enkel geldig binnen de gemeentegrenzen. Het betrof uiteraard geen echt geld, maar bonnen, die in de lokale winkels - uitgezonderd in cafés en tabakswinkels - konden worden ingewisseld. De winkeliers zetten ze dan om in cash geld in het gemeentehuis, waar ze werden afgestempeld. Op die betaling moesten ze wel even wachten, want op de Cruyshautembonnen stond vermeld: “Betaalbaar in gangbare munt, in België, binnen de drie maanden volgende het besluit der vrede, tusschen Belgie en Duitschland.”. Dit moest dus gebeuren tussen 11 november 1918 (Wapenstilstand) en 10 februari 1919, weliswaar met jaarlijkse intrest.

Om het systeem te financieren, gingen de gemeenten leningen aan en/of gaven obligaties uit. Hier zit ‘em het verschil met de actuele Kruisembon: die bekostigt u namelijk zelf. Wel draagt de gemeente in het kader van corona een meerwaarde op elke bon. Sinds 1 maart en tot einde budget gaat het over de volgende surplussen:

• 20% meerwaarde bij alle deelnemende handelaars, met uitzondering van bakkerijen, slagerijen, grootwarenhuizen en apothekers.
• 30% meerwaarde bij alle horecazaken.

Een voorbeeld: u koopt een Kruisembon ter waarde van 10€. Bij een opticien zal deze 12€ waard zijn, in een herberg 13€ en bij de beenhouwer 10€. Door het gebruik van de betaalkaarten ontvangen de handelaars nu wel veel sneller ‘geld voor hun waar’ dan hun voorgangers, die het einde van een oorlog moesten afwachten ...

Knuffelcontact. Quarantaine (*). Medische en niet-medische contactberoepen. Perspectief. Paaspauze. Lock down (party). Sneltest. Avondklok (**). Eerste en tweede golf. Britse, Braziliaanse, Mexicaanse, Zuid-Afrikaanse en Indiase variant. Take away. Testfestival. Social distancing. Essentiële verplaatsingen. Pandemiewet. Chirurgisch mondmasker. Bubbel. Vaccinatiecentra. Het nieuwe normaal. 

(*) quarantaine: preventieve afzondering. Term afkomstig uit Venetië. Tijdens de pestepidemie (1348 tot 1359) werden alle aanmerende schepen verplicht om 40  (‘quarantena’) dagen in de haven voor anker te blijven. De bemanning mocht niet aan land komen. 

(**) avondklok: In de Franse taal prachtig verwoord: ‘couvre feu’ of ‘doof het vuur’. In de middeleeuwen werd de avondklok geluid bij het sluiten van de stadspoorten. Tot de volgende morgen kon niemand in of uit de stad. Het was ook het signaal voor andere beperkingen, waaronder het doven van haardvuren om brand te voorkomen. Herbergen moesten hun deuren sluiten en prostituees hun werkzaamheden stoppen.

Allemaal begrippen, waarvan we begin 2020 nog nooit hadden gehoord, of toch niet in het kader van een wereldwijd virus. Maar zie, er is een klein lichtje aan het einde van de tunnel. De horeca heropent normaal gezien de terrassen op 8 mei. Dat zal deugd doen aan het Bourgondische hart van vele Kruis(hout)emnaars. 

Voor dezen die niet meer zouden weten hoe het er in Cruyshautem aan toe ging vóór COVID19, hierbij deze postkaart met postdatumstempel 25 juli 1913. Toen was feesten nog feesten. Laten we dit weer mogelijk maken, maar met mate(n) en respect voor regelgeving en medemens. Doe ook alvast flanellen ondergoed aan, want het kan koud worden des avonds op een terras. De IJsheiligen zijn nog niet voorbij. Corona spijtig genoeg ook niet.