Welkom!

De Brabantse omwenteling is een ietwat misleidende naam voor een reeks gebeurtenissen die uiteindelijk leidden tot een eerste ‘Belgische’ onafhankelijkheid in 1790. Immers, ook in het niet-Brabantse Kruishoutem geraakten de gemoederen danig verhit. Er vielen enkele rake klappen en een confrontatie met de ordehandhavers kostte het leven aan een vooraanstaande Kruishoutemnaar.

Op 6 mei 1790 werden in de gevangenis van Oudenaarde vier Kruishoutemnaren door ambtenaren van de Raad van Vlaanderen aan de tand gevoeld over hun aandeel in het oproer. Zij werden ervan verdacht aanhangers te zijn van de zogenoemde ‘bende van de witte-pluimdragers’. Wie waren die ‘witte-pluimdragers’? Hoe verliep hun proces voor de Raad van Vlaanderen, toen het hoogste rechtsorgaan van het graafschap Vlaanderen? Het antwoord op deze vragen vindt u in het jaarboek 2025 van Hultheim.

DE STILTE VAN MELANIE VAN AUTREVE – EEN VERGETEN NEGENTIENDE-EEUWSE TRAGEDIE

In juni 1881 verdwijnt een pasgeboren kind uit het Brusselse restaurant Au Petit Cygne. De verdachte is Melanie Van Autreve, dienstmeid uit Kruishoutem, geboren in de Langeveldmolenstraat, die eerder al drie kinderen verloor. Getuigenissen zijn er, bewijs ontbreekt… tot in de riolen van het restaurant een gruwelijke ontdekking wordt gedaan. Melanie Van Autreve verschijnt voor het hof van assisen, terwijl de lokale pers en een Parijse krant smullen van het verhaal. Tijdens haar arrestatie en proces blijft ze zwijgen. Ontdek in het jaarboek 2025 van Hultheim het ongelooflijke verhaal van een vrouw, haar geheimen en een tragedie die 140 jaar lang vergeten bleef.

Hultheim, de Heem- en Geschiedkundige Kring van Kruishoutem, stelt op vrijdag 12 december om 20.00 u. in De Mastbloem zijn 24^ste jaarboek voor. Inkom gratis.

Voorinschrijven kan nog voor de prijs van €28 tot vrijdag 14 november op rek.nr. BE05 0682 3409 4975 van Hultheim, met vermelding van titel van het boek + aantal + naam, voornaam en adres. Vanaf zaterdag 15 november: 30€/boek. Bij verzending per post: +€10. Beschermleden: €50 (waarvoor jaarboek + vermelding in jaarboek en op website + gratis toegang bij de activiteiten van Hultheim in 2026 voor 2 personen per beschermlid). Het jaarboek kan afgehaald worden tijdens de voorstelling van 12 december of op zaterdag 13, dinsdag 16, zaterdag 20 december en dinsdag 23 december van 10.00 u. tot 12.00 u. in de foyer van de Mastbloem, of nadien bij Raoul De Bel, W. Churchillstraat, 12, 9770 - Kruishoutem (09/383.60.75 - Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).

 Een overzicht van de artikels 2025 (titels onder voorbehoud):

• Archeologische opgraving Kruishoutem Passionistenstraat. Bert Acke, Maarten Bracke, Paulien Fonteyn.
• Feodaliteit en rekenmunten.
• De heerlijkheid Uplosere. Rik Castelain.
• Kruishoutems koninklijk bloed. De Kruishoutemse voorouders van koningin Mathilde. Chris Van der Meeren.
• De Lombaertskapel: driehonderd jaar Nokers erfgoed. De bouwheren krijgen een gezicht.  Chris Van der Meeren en Lieven Kinds.
• Nichte, om de liefde Godts, laet my in. Een moordpoging op de Kruishoutemse Plaetse. Philippe Levrau.
• De bende van de witte-pluimdragers. Oproer in Kruishoutem tijdens de Brabantse Omwenteling. Philippe Levrau.
• Twee keer arsenicum, twee keer assisen: de zaak Frederic Van Themsche (1844-1845). Edwin en Valerie De Borggraeve.
• De stilte van Melanie Van Autreve: een vergeten negentiende-eeuwse tragedie. Martin De Milt
• Emeri Vandenbossche - Vergeten uitvinder van Kruishoutem. Martin De Milt
• Wat de dagbladen honderd jaar geleden schreven, Het nieuws van Kruishoutem, Nokere, Wannegem-Lede en Lozer in 1925. Chris Van der Meeren
• Uit de oude doos… Inhuldiging van pastoor Van Goethem in Nokere. Lieven Kinds.
• Emiel Veranneman. Ferdy Marysse.
• Kruiden met een stamboom. Marie Madeleine Claus.
• Gesprokkelde Kruishoutemse dialectwoorden voor fauna en flora. Eddy Saveyn.
• Kruishoutemse kruimels. Edwin De Borggraeve, Martin De Milt en Chris Van der Meeren.

VORIGE JAARBOEKEN. Mist u er nog eentje? Of twee? Kan toch niet! Nog te bekomen, zolang de voorraad strekt. Voor info en bestellingen, zie : www.hultheim.be, klik aan publicaties, vervolgens jaarboeken, of bij Raoul De Bel (09/383 60 75 of Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.)

Tot diep in de 20ste eeuw was het voor veel gezinnen gebruikelijk om jaarlijks een varken te slachten. Vaak kochten ze één of meerdere biggen, zoals in Kruishoutem, waar een tiental jaar een biggenmarkt werd gehouden. De biggen werden vetgemest in donkere stallen en drie keer per dag gevoerd met een voedzame brij van aardappelschillen, roggemeel en karnemelk. Het hok werd regelmatig voorzien van vers stro. Na enkele maanden, vanaf oktober of later wanneer de koude viel, waren de dieren slachtrijp.

Op de slachtdag kregen de varkens geen voer meer en kwam de slachter aan huis om zijn werk te doen. Het varken werd eerst gekeeld en het bloed werd zorgvuldig opgevangen. Daarna volgden het branden, schrobben en overvloedig spoelen. Vervolgens legde men het varken op een ladder, met de achterpoten naar boven. Dan werd de buik opengesneden en werden de ingewanden verwijderd. Ook de borstkas werd geopend om hart en longen eruit te nemen. Na opnieuw grondig te hebben gespoeld, werd de ruggengraat met een bijl gekliefd en het varken in twee helften verdeeld. Beide helften werden in de kelder gelegd en pas de volgende dag in porties versneden. Uit het varken werden tal van lekkernijen bereid, zoals bloedworst, spek, ham en pensen, van de lever maakte men leverpastei, waardoor de wintervoorraad rijkelijk werd aangevuld. Vroeger werd het vlees deels gezouten, zoals hammen en buikspek en deels gesteriliseerd in glazen bokalen, zoals worsten en koteletten. Met de komst van de diepvriezers in de jaren ’60 werd het vlees voortaan ingevroren.

Eén van de fijnste bereidingen van het varken was het hoofdvlees, in onze streken bekend als uufflakke. In andere streken spreekt men van kop, preskop, kipkap, kopvlees of hoofdkaas. Het vlees van de kop, samen met de wangen, de tong, het zachte vlees rond de kaken en de schedel, en ander geschikt slachtafval zoals hart en longen, werd verwerkt tot uufflakke. Het vlees werd langzaam gekookt in water met zout, groenten en kruiden zoals ui, prei, zwarte peper, nootmuskaat, kruidnagel en laurierblad. Het doel was de smaak van het varkensvlees te benadrukken, niet te overheersen. Tijdens het koken werd ook huid toegevoegd, die gelatine vrijmaakte zodat de uufflakke na het afkoelen een stevig geheel vormde. Na enkele uren zacht koken viel het vlees gemakkelijk van de botten. Eenmaal bereid was uufflakke een ware delicatesse: stevig, smaakvol en bijzonder voedzaam.

Het was vroeger een geliefd gerecht, vooral bij arbeiders– en boerengezinnen, omdat het voedzaam, betaalbaar en makkelijk te bereiden was. Het is ook een voorbeeld van hoe men vroeger zuinig omging met restjes en niets verloren liet gaan. Vandaag wordt uufflakke opnieuw gekoesterd en slagers en delicatessenwinkels bieden dit traditionele gerecht al geruime tijd weer aan.

Bijna 120 jaar geleden hadden werklieden in Nokere minder geluk. Na de vlasoogst werden ze bij een landbouwer op de wijk Nellekenskeer getrakteerd. Ze hadden zich rijkelijk tegoed gedaan aan bier en aan de uufflakke, bereid in een nieuwe marmite, een grote stoofpot.

Enkele uren later was het lachen voorbij: de meesten kregen helse buikkrampen. Twee Kruishoutemse dokters kwamen er meteen bij en stelden vast dat er sprake was van een heuse vergiftiging. De nieuwe marmite werd aangewezen als oorzaak. De kranten smulden ervan. L ’Avenir du Luxembourg meldde dat drie mannen, Deketel, Louis Kindt en Verhellen, zelfs het heilig oliesel toegediend kregen. Het Laatste Nieuws schreef dat twee mannen erg ziek waren en één zelfs op sterven lag. Ook Het Handelsblad berichtte dat drie mannen waren berecht. Al de volgende dag werd Het Handelsblad gedwongen zijn eerdere bericht te corrigeren, want de vergiftiging bleek flink overdreven. Er werd geen heilig oliesel toegediend en er lag niemand op sterven. Dertien van de twintig mannen werden pas in de namiddag onwel, na overvloedig veel bier en flink wat uufflakke. De dokters gaven de schuld niet aan gif, maar aan een combinatie van bedorven bier en te veel vet op het menu.

Het eerste bericht over de vergiftiging, gepubliceerd door Het Handelsblad. (Bron: Het Handelsblad van vrijdag 20 juli 1906).

Al de volgende dag, op de Nationale Feestdag, moest Het Handelsblad zijn bericht corrigeren. (Bron: Het Handelsblad van zaterdag 21 juli 1906).

ERFGOED OP ‘HOOG’ NIVEAU:

DE ZOLDER VAN DE SINT-ELIGIUSKERK

T ijdens de 37^ste editie van Open Monumentendag staat architecturaal erfgoed in stijl centraal. In Kruishoutem: de pas gerenoveerde zolder van de Sint-Eligiuskerk.

Om de veiligheid van de bezoekers te garanderen is een bezoek aan de zolder zelf niet mogelijk, maar wordt hij virtueel getoond.

Aan de hand van recent film- en fotomateriaal vanop de zolder zal een historisch, bouwtechnisch en heemkundig verhaal verteld worden. Deze verhalen starten in de kerk om 13.00 u., 14.30 u., 16.00 u. en 17.30 u. Vooraf inschrijven is niet nodig, gratis toegang. Ook de schatkamer van de kerk is van 13.00 u. tot 18.00 u. vrij te bezichtigen.

Schepen van Erfgoed Chris Van der Meeren opent elk bezoek met een toelichting over de bouwgeschiedenis. Daarna geeft Raoul De Bel, voormalig schrijnwerker en erevoorzitter van Hultheim, deskundige uitleg over het vakmanschap achter de bouw en vertelt ook een heemkundig verhaal doorspekt met fijne wetenswaardigheden en anekdotes.

Het belooft een onvergetelijke ervaring te worden voor iedereen met interesse in geschiedenis en architectuur.

Meer info via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of bel 09 333 71 39.

Zicht op de zolderconstructie van de Sint-Eligiuskerk van Kruishoutem. (Foto: Chris Van der Meeren).