Welkom!

Volgend jaar zal het 80 jaar geleden zijn dat de regio werd bevrijd van de Duitse bezetting. Dit gebeurde niet zonder slag of stoot; zowel Waregem als Kruishoutem dachten te vroeg dat de streek ontzet was en kregen nadien nog te maken met terugtrekkende Duitse milities.

Eén en ander zal in 2024 allicht hier en daar worden herdacht. Hultheim - en dat is toch wel merkwaardig voor een heem- en geschiedkundige kring - kijkt niet achter-, maar vooruit en richt reeds deze zomer zijn aandacht op de bevrijding. Dit gebeurt in samenwerking met de Vriendenkring Road to Liberation, een groep vrijwilligers die op zondag 9 juli aanstaande doorheen Kruisem trekt met maar liefst 50 authentieke militaire voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog.

Links: een Cromwelltank van het Engelse 5th Royal Tank Regiment rijdt vanuit Oudenaarde voorbij afspanning ’t Kloefken Kruishoutem binnen in de morgen van 5 september 1944 (archief Raoul De Bel). Rechts: Duitse motor BMW R71 met zijspan, bouwjaar 1942 (foto Jan Nuyttens).

Van 14u30 tot 16u30 houdt het konvooi halt op het Nieuw Plein te Kruishoutem, waar de drivers historisch-technische uitleg geven over hun moto’s, jeeps, sidecars, ambulances, … . Van 13u00 tot 17u00 gaat aan de overzijde van de straat (Waregemsesteenweg, 22) in de Foyer van de Mastbloem intussen een expo door over de bevrijding van Kruishoutem in de septemberdagen van 1944, en kan u er wapens (replica’s) uit WO II, maquettes (van legervoertuigen en landschappen met vernielde huizen, kerken, etc.), en een originele Engelse BSA motor van 1943 bewonderen. Ook hier staan er u deskundige gidsen te woord.

In de Krant van West-Vlaanderen van 5 mei jongsleden werd melding gemaakt van de renovatie van één van de voornaamste bedevaartsoorden van de regio: de Mariagrot te Olsene. Deze werd in 1876 gebouwd in opdracht van barones Maria-Coleta Surmont de Volsberghe, ega van de plaatselijke baron Polydore Piers de Raveschoot. 18 jaar voordien - in 1858 - was de Heilige Maagd te Lourdes verschenen voor Bernadette Soubirous, waarna de Mariacultus een boost kreeg.

De gerestaureerde grot op 13 mei 2023 (foto Edwin De Borggraeve)

De tand des tijds tastte het bouwwerk evenwel aan; de oude cementbepleistering brokkelde af en het Zultse gemeentebestuur zag zich genoodzaakt de grot af te sluiten wegens gevaar voor vallende brokstukken. In mei 2022 startten de herstellingswerken. Op 30 april jongstleden - net voor de aanvang van de Meimaand Mariamaand - werd de grot ingezegend door vicaris-generaal Joris Polfliet ‘in het bijzijn van heel wat parochianen en kijklustigen’, aldus de Krant van West-Vlaanderen.

Tekeningen van ‘Olsene Rotse’ in 1932. Links: Albert De Vos. Rechts: Robert De Vos (foto’s Carl Delacauw)

Olsene Rotse is doorheen de decennia een religieus-toeristische trekpleister gebleven. En dat wisten de jonge tweelingbroers De Vos uit het nabije Grammene. In 1932 tekenden ze de grot als 12-jarige knapen. De late namiddagzon bekroont de nok vanuit het westen.

Albert De Vos zou in 1968 pastoor worden te Wannegem, vanaf 1983 ook te Lede. Hij was een begenadigd dichter en tekenaar, levensgenieter en cultuurflamingant, Schiller en Goethe kenner. Zijn tweelingbroer Robert - door hun moeder voorbestemd om missionaris te worden - zou één jaar na zijn tekening - op 28 augustus 1933 - overlijden aan een gesprongen appendix.

Op 11 juni 1938 om 11u.57’ daverde de aarde. Het was de op één na sterkste beving die in de 20^ste eeuw op Belgisch grondgebied werd geregistreerd. Het epicentrum werd dichtbij Kruisem, eerst te Zulzeke gelokaliseerd. Later werden de coördinaten gesitueerd ten zuiden van Ronse op een diepte van 19 kilometer. De aardbeving had een sterkte van 5,6 op de Schaal van Richter. Er volgden die dag nog zes naschokken, waarvan twee van meer dan 4 op de Richterschaal.

De aardbeving van 1938 met de ster van het epicentrum in de omgeving van Ronse, aangegeven op de kaart van België volgens de Intensiteitsschaal van Guiseppe Mercalli (1850-1914). Deze schaal geeft de schadegradaties aan. Kruishoutem en Zingem - ten noorden van de ster - bevinden zich in de gele zone 6, wat betekent: schrikreacties, voorwerpen vallen om, lichte schade aan minder solide huizen. Dit is een understatement, gezien de effectieve menselijke en stoffelijke calamiteiten. Waregem ten westen en Oudenaarde ten zuiden van Kruisem zitten in de hogere impactzone 7 (oranje kleur). Wortegem-Petegem - tussen de twee provinciesteden in, en ten zuiden van Kruishoutem - situeert zich dan weer in de relatief veilige modus van niveau 5 (groene kleur) (www.seismologie.be).

De aardebevingen werden gevoeld tot in Noord-Frankrijk, Nederland, het zuidoosten van Engeland, het westen van Duitsland en in Luxemburg. Er was schade aan kerken, kruisen en kapellen, o.a. in Munkzwalm, Strijpen, Zegelsem en Wannegem, waar de weerhaan van de kerktoren donderde en de schoorsteen van de pastorie naar beneden keilde. Over het hele land werden er trouwens meer dan 17.500 omgevallen schoorstenen geteld. 6.000 huizen werden zwaar beschadigd. De kost van de aardbevingen van 11 juni 1938 wordt naar hedendaagse valuta op 112 miljoen euro geraamd. Er waren in België bovendien doden te betreuren: "In België werden drie personen gedood en twintig gewond. In Brussels sprong een man in paniek vanop een balkon zijn dood tegemoet. In Ghent reed een automobilist die de controle over het stuur had verloren met noodlottig gevolg een voetganger aan en een neerstortende muur betekende het einde voor een metser in Cruyshautem". (vertaling uit de Chicago Sunday Tribune van 12 juni 1938).

Zie: DE BORGGRAEVE Edwin, Machutus stond machteloos. De strijd van de kerk van Wannegem tegen natuur en tijd, jaarboek Hultheim 2021, p.135-147.

De bezoekers van het tijdelijke Eimuseum hadden de mogelijkheid om deel te nemen aan een wedstrijd. Op de tentoonstelling waren er hier en daar verwijzingen naar de prijs van de eieren te zien. Het kwam erop aan de hoogste en de laagste prijs terug te vinden.

De hoogste (2,15 fr.) was waar te nemen in een kijkkast, de laagste (0,35 fr.) was vermeld op een verslag van de Eierprijzencommissie van 3 januari 1995, dat was uitgehangen aan een deur van Zaal Elckerlyc. Nogal wat deelnemers lieten zich misleiden door de affiche van de eerste eiermarkt in 1913 (zie hieronder); daarin beloofde het gemeentebestuur een premie van een halve centiem per verkocht ei. Dat is uiteraard nog iets anders dan de prijs van het ei zelf.

Eén deelnemer had zowel de hoogste, als de laagste prijs correct. 21 vonden de hoogste prijszetting, 9 de laagste. Uit deze 30 werden nog ‘s 9 winnaars door de (meestal) onschuldige hand van erevoorzitter Raoul De Bel uitgeloot.

De winnaars zijn:

1. Kevin Vanhoutteghem - Machelen
2. Luc De Wilde - Kalken
3. Evelien Verniers - Gent
4. Rita Creteur - Kruisem
5. Godfried Van Hautte - Kruisem
6. Martine Van Kwikenborne - Kruisem
7. Bart Vanluchene - Wakken
8. Didier Isebaert - Kruisem
9. Charline Van der Meulen - Kruisem
10. Sonja Verheggen - Kruisem

En Pierre, wat hebben ze gewonnen? (*) Welnu, een collector’s item: Het Ei van Kruishoutem (hultheim.be), een gift van het Gemeentebestuur van Kruisem. De winnaars krijgen het binnenkort ten huize bezorgd.

(*) de gekende catchfrase uit de Berend Boudewijn Kwis (1971-1974) bestemd voor secondant Pierre Van Ostade. Tussen 1981 en 1986 overgenomen door Willem Ruis.